مجالس المؤمنین (کتاب)

«مجالس المومنین» اثر معروف قاضی نورالله شوشتری (م، ۱۰۱۹ ق) است ﻛﻪ دارای ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ می باشد. این کتاب مشتمل بر احوال گروهی از علما، حکما، ادبا، عرفا، شعرا و رجال متقدم و راویانی است که به اعتقاد مؤلف همگی شیعه مذهب‌اند. همچنین دربردارنده حکایات و قصه‌ها و روایات آن‌ها است.

مؤلف

نورﺍﷲ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺷﺮﻳﻒﺍﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻣﺮﻋﺸﻲ، معروف به قاضی نورالله شوشتری (۹۶۵ - ۱۰۱۹ ق) از عالمان بزرگ شیعه در قرن دهم هجری است. ﻭﻱ ﻣﻌﺎﺻﺮ شیخ بهایی ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺸﻴﻊ ﺩﺭ ﺍﻛﺒﺮﺁﺑﺎﺩ ﻫﻨﺪ به شهادت رسید.

قاضی نورالله، فقه را بر مبنای مذاهب پنجگانه «شیعه»، «حنفیه»، «مالکیه»، «حنبلیه» و «شافعیه» برای طلاب هر مذهب تدریس می‌نمود و در خاتمه و بیان اقوال، نظر شیعه را با ظرافتی خاص بر کرسی می‌نشاند.

از جمله مهمترین کتب قاضی شوشتری علاوه بر «ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ» عبارتند از: احقاق الحق، الصوارم المهرقه و مصائب النواصب.

محتوای کتاب

کتاب «ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ» از یک مقدمه و دوازده «مجلس» تدوین شده که هر مجلس حکم یک فصل از کتاب را دارد که در هر کدام به گوشه هایی از تاریخ اسلام، تشیع و ایران پرداخته و برخی از بزرگان تصوف، متکلمان، مشاهیر، حکما و شعرا را معرفی کرده است.

نویسنده، در مقدمه، مباحثی همچون: تحقیق تعریف مطلق شیعه، القای خلاف (اختلاف صحابه) در کنار بستر رسول خدا (ص)، عدد امامان دوازده‌گانه و علت اینکه امامان دوازده فرد هستند را مطرح کرده است.

مرحوم شهید قاضی نورالله شوشتری، مجلس اول کتاب خود را با ذکر بعضی اماکن و سرزمین‌هایی که به ائمه هدى(ع) اختصاص دارد، شروع می‌نماید.

نویسنده، مجلس دوم کتاب را به ذکر طوایفى که به مذهب تشیع گرویده و به آن مشهورند، اختصاص داده است.

مجلس سوم کتاب درباره بزرگان مذهب تشیع و عالمان آن است‎؛ مانند حضرت ابوطالب(ع)، حمزة بن عبدالمطلب، جعفر بن ابى‎ طالب، عبدالله بن عباس و... .

قاضى نورالله شوشترى مجلس چهارم را به ذکر تابعین اختصاص مى ‎دهد و تعدادى از آنها را که داراى نقش مهمى در تاریخ اسلام بوده‌اند، برمی‌شمارد که از آن جمله‌اند: مالک اشتر نخعى، اویس قرنى، صعصعة بن صوحان، رشید هجرى، حبیب بن مظاهر اسدى و...

وی در مجلس پنجم، از نام و سیره بعضى از متکلمین و محدثین و فقهاء و مجتهدین و اعیان قراء و نحاة و لغویین، یاد می‌کند.

نویسنده در جلد دوم، مجالس ششم تا دوازدم را با موضوعات: ذکر جمعی از بزرگان صوفیه، مشاهیر حکمای اسلام و متکلمان اعلام، ذکر ملوک و سلاطین، امرا و سپهسالاران، وزرای عظام، شعرای عرب و شعرای عجم، گنجانده است.

منابع

• معرفی و نقد کتاب مستطاب مجالس المؤمنین، علی شوره زاری، کتاب ماه کلیات سال سیزدهم بهمن ۱۳۸۸ شماره ۲.
• قاضی نورالله شوشتری، همین دانشنامه.
• ویکی نور.